ปัญหาสังคม

ความหมายของการเปลี่ยนแปลงสังคม  (Social Change)

พจนานุกรมศัพท์สังคมวิทยา  ฉบับราชบัณฑิตยสถาน  (2524 : 337) ให้ความหมายของการเปลี่ยนแปลงทางสังคมไว้ว่า
การที่ระบบสังคม  กระบวนการ  แบบอย่างหรือรูปแบบทางสังคม  เช่น  ขนบธรรมเนียมประเพณี  ระบบครอบครัว  ระบบการปกครองได้เปลี่ยนแปลงไป  ไม่ว่าจะเป็นด้านใดก็ตาม  การเปลี่ยนแปลงทางสังคมนี้  อาจจะเป็นไปในทางก้าวหน้า  หรือถดถอย  เป็นไปอย่างถาวรหรือชั่วคราว  โดยวางแผนให้เป็นไปหรือเป็นไปเอง  และที่เป็นประโยชน์  หรือให้โทษก็ได้ทั้งสิ้น

แม้จะมีการศึกษาวิจัยเกี่ยวข้องกับเรื่องนี้มากและเป็นเวลานาน แต่นักวิชาการหรือผู้เกี่ยวข้องกับวิชานี้ก็ยังไม่สามารถจะตกลงเห็นพ้องกันในความหมายของคำนี้ได้ ต่างให้คำจำกัดความต่าง ๆ กัน ไปหลายอย่าง  เช่น Rubington and Weinberg ให้ความหมายว่า ปัญหาสังคมได้แก่ สถาบันที่ไม่สอดคล้องกับค่านิยมของคนจำนวนมากขนาดหนึ่ง ผู้ซึ่งเห็นพ้องต่างกันว่า ควรจะต้องทำการสิ่งใดสิ่งหนึ่งร่วมกัน เพื่อแก้ไขสถานการณ์นั้นเสีย James   Mckee นักสังคมวิทยาอีกผู้หนึ่งกล่าวว่า ปัญหาสังคมคือภาวะเงื่อนไขหรือสถานการณ์  ซึ่งสมาชิกของสังคมนั้นถือว่ามีลักษณะคุกคามต่อค่านิยมของเขาทางใดทางหนึ่ง  จากคำนิยามศัพท์ปัญหาสังคมของผู้รู้ทั้งสองท่านทำให้เห็นแนวความคิดที่สอดคล้องกันบางอย่างคือ  ประการแรก ปัญหาสังคมเป็นสถานการณ์อย่างหนึ่ง  สถานการณ์นี้อาจเป็น  คน  สัตว์  สิ่งของ หรือเหตุการณ์อย่างหนึ่งอย่างใดก็ได้ เช่น  สงคราม  น้ำท่วม  เงินเฟ้อ อีกประการหนึ่ง ปัญหาสังคมเป็นสิ่งที่คุกคามหรืออาจก่ออันตรายและความเสียหายให้แก่ค่านิยมของคนกลุ่มหนึ่ง คำว่าค่านิยม  หมายถึงสิ่งที่คนยึดถือเป็นมาตรฐานในการวัดคุณค่าของสิ่งของต่าง ๆ หรือหมายถึงสิ่งเขาเห็นว่ามีคุณค่าเขาจึงรักหวงแหน อยากมี อยากได้ อยากเป็นเจ้าของค่านิยมอาจเป็นทางลบก็ได้ เช่น  สิ่งที่ไม่อยากได้  ไม่อยากมี ไม่อยากเป็น แต่ในที่นี้ผู้ให้นิยามหมายถึงสิ่งที่มีลักษณะทางลบ ก็จะถือเป็นปัญหาสังคม ประการที่ ๓ คำนิยามทั้งสองพูดถึงผู้เป็นเจ้าของค่านิยมทั้งสองนิยาม ไม่ระบุจำนวนที่แน่นอน  นิยามหนึ่งแจ้งว่า ผู้ได้รับการคุกคาม ผู้ได้รับการคุกคามต้องมีจำนวนมาก อีกนิยามไม่ได้ระบุจำนวนว่ามากหรือน้อย  แต่พอจะอนุมานว่ามากคน อย่างไรก็ดีเรื่องจำนวนนี้อาจขึ้นอยู่กับสถานการณ์และประเภทของบุคคลด้วย  สถานการณ์บางอย่างมีความรุนแรงและเกิดอยู่ยาวนาน แม้จะไม่กระทบกระเทือนคนมากทันที  แต่ก็อาจลุกลามต่อไปได้ภายหลัง  เช่นนี้แม้จำนวนคนที่ได้รับผลกระทบตอนแรกจะไม่มากนักก็อาจถือเป็นปัญหาสังคมได้  สำหรับบุคคลบางประเภท เช่น ข้าราชการ  นักเขียน  นักหนังสือพิมพ์  นักการเมือง  ผู้นำ ฯลฯ แม้มีจำนวนไม่มาก  แต่ก็อาจถือได้ว่าสิ่งที่คุกคามสวัสดิภาพของเขาเป็นปัญหาสังคมได้